Çfarë është aspirina, dhe si njihet në mjekësi
Aspirina emrin e saj të vërtetë e ka
acid salicilik dhe gjatë metabolizmit të vet transformohet në salicilat.
Salicilati lidhet me albuminën,që ka aftësi të lidhë edhe ilaçe të
tjera. Ajo që më shumë përmendet në rastet kur këshillohet kujdes në
përdorim e shumë ilaçeve është që aspirina të mos jepet në të njëjtën
kohë me warfarin (antikoagulant që bllokon një enzimë në metabolizmin e
vitaminën K, që duhet për të formuar faktorët e ndryshëm për mpiksjen e
gjakut). Një përdorim i aspirinës me warfarin psh, mund të japë rrezik
të madh për faktin se lidh albuminën (gjë që e bën edhe warfarini) por
në këtë rast kemi një kompeticion për lidhjen me albuminën mes 2 ilaçeve
dhe përqendrimi i warfarinit që është aktiv mund të rritet si pasojë e
spostimit të sasisë së lidhjeve më shumë drejt aspirinës.
Aspirina ofron mbrojtje për sëmundje të
ndryshme në organizmin tonë. Por ka dhe raste kur efektet e saj në
organizëm nuk janë pozitive, apo ndikojnë negativisht.
“Aspirina mund të ndihmojë në shëndetin e
grave mbi moshën 40 vjeç duke parandaluar goditjet dhe atakun e zemrës.
Gjithashtu edhe për gratë e reja në mbipeshë aspirina është e dobishme.
Në testet e piketuara për meshkujt fizikanët zbuluan në vitin 1988 se
aspirina ndihmon në parandalimin e atakut kardiak fillimisht te
meshkujt…
Por lindi pyetja: A do të funksionojë
aspirina edhe për femrat”? Kërkimet për të gjetur përgjigjen e kësaj
pyetjeje filluan menjëherë. Ekipi kërkues në Harward Brigham dhe Women’s
Hospital u bind për shumë rezultate të arritura për zemrën, mushkërinë
dhe gjakun; si dhe u hartua një test i ngjashëm dhe për gratë. Në këtë
kohë lindi dhe Women’s Health Study. Gjurmuesi i parë Julie Buring dhe
kolegu i tij angazhuan 40 mijë gra për shëndetin, të cilat ishin rreth
moshës 45 vjeç dhe u testuan për 10 vjet. Gjysma e grave morën çdo ditë
një tabletë, e cila përmbante 100 miligramë aspirinë. Gjysma tjetër e
grave morën një qetësues të padëmshëm, identik me të dhe në të njëjtën
sasi. Por në të njëjtën kohë në këtë test u përfshi edhe vitamina E.
Gjysma e grave mori vitaminë E dhe gjysma tjetër jo. Kjo nuk ishte e
lehtë, por efekti shumë i mirë që jepte aspirina te meshkujt bëri që dhe
gratë ta përdornin aspirinën për të parandaluar atakun kardiak. Këtu zë
vend dhe një fjalë e urtë angleze “çfarë është e mirë për patokun,
është e mirë dhe për patën”.
Me pak fjalë, aspirina e dha efektin e
saj si te meshkujt ashtu edhe te femrat. T’i rezervosh vetes energji,
është zgjedhja më e mirë.
Efektet negative të aspirinës
Kur arrin në zemër aspirina ka aftësi të
parandalojë mpiksjen e gjakut. Ky grumbull i qelizave të kuqe të
gjakut, pllakëzave të gjakut dhe proteinat fijëzore mund të bllokojnë
enët e gjakut që ushqejnë zemrën dhe trurin. Marrja e shumtë e
aspirinave mund të shkaktojë rrjedhje gjaku në zorrë apo në organe të
tjera të brendshme. Kjo mund të shkaktojë hemorragji. Rezultatet e
institutit kërkimor shpallën edhe rreziqet që sjell aspirina veçanërisht
te gratë. Edhe gjatë testimit të bërë për aspirinën pati raste ku gratë
patën hemorragji pas marrjes së aspirinës. Por në disa raste rrjedhja e
gjakut është me probleme serioze jo për ata që marrin aspirina, por dhe
për ata e kanë të nevojshme transfuzionin e gjakut.
Efektet e shëndetshme të aspirinës
Aspirina është pranuar se ndihmon meshkujt dhe femrat në këto situata:
Si do të kuptohet kjo? Në terma të përgjithshëm, një aspirinë në ditë
është e një ide e mirë për një grua të shëndetshme mbi moshën 65 vjeç,
por jo për gratë në moshë më të re. Aspirina përpiqet të parandalojë
atakun kardiak apo rritjen e rrahjeve të zemrës, edhe për ata persona që
nuk vuajnë nga sëmundjet e zemrës. Aspirina është e rekomanduar për
shumë gra dhe burra me sëmundje zemre apo shqetësime të tjera të kësaj
natyre. Por a mund të përdoret aspirina nga të gjithë? Shumë faktorë
ndikojnë që aspirina të mund të na ndihmojë, dëmtojë apo të shkaktojë
efekte të tjera. Një nga këta faktorë ndikues është mosha juaj. Faktorët
e tjerë varen nga organizmi i gjithësecilit. Pra përdorimi i aspirinës
duhet të paraprihet nga një konsultim me mjekun dhe nga një analizë e
përgjithshme e gjakut, kjo për të parë a jeni të predispozuar për të
patur atak kardiak apo nuk rrezikoni diçka të tillë. Por një studim në
Amerikë ka folur për një mënyrë tjetër se si të parandalohen këto
sëmundje. Sipas këtij studimi, gratë të cilat ushtroheshin 4 herë në
javë nuk pinin duhan, kishin një peshë të përshtatshme trupore, një
dietë të shëndetshme dhe pinin vetëm një gotë verë në ditë, ishin më të
shëndetshme sa gratë që nuk zbatonin këtë praktikë. Këto gra nuk patën
as efekte anësore nga përdorimi i aspirinës.
Aspirina ul rrezikun e kancerit
Shkencëtarët thonë se sipas një studimi
të ri gratë që marrin rregullisht aspirinë mund ta pakësojnë rrezikun
për t’u prekur nga kanceri në gjoks. Në këtë studim morën pjesë 3 mijë
gra nga New Yorku, dhe rezultoi se ato gra që merrnin aspirinë ishin më
pak të rrezikuara për të patur kancer në gji, se sa ato që nuk merrnin
aspirinë. Kështu mjekët arritën në përfundimin se marrja e një aspirine
në ditë mendohet se pakëson rrezikun e kancerit të gjirit me rreth 25
për qind dhe se një tip i veçantë të kancerit të gjirit që kushtëzohet
nga hormoni i estrogjenit. Mjekët thonë se aspirina duket se zhduk
prodhimin e hormonit të estrogjenit në gji. Estrogjeni është pjesërisht
faktori që shkakton 70 për qind të kancerit të gjirit.
Të gjitha dhimbjet që kuron aspirina
Dhimbjet e kokës janë të padurueshme për
cilindo si dhimbjet poshtë vetullave ashtu edhe në tëmthat. Substanca
që i lehtëson dhimbjet u zbulua pikërisht 103 vjet më parë. I njohur si
acid acetilsalicilik, aspirina ka një histori të suksesit të rrallë.
Efektet për lehtësimin e dhimbjeve të acidit salicilik njiheshin që në
kohët e lashta. Sipas mjekut Gebel, shumë pacientë që përdorin aspirinën
për të luftuar migrenën janë plotësisht të kënaqur edhe për faktin se
ajo ka pak efekte anësore kundrejt paracetomolit, i cili mbart më shumë
rreziqe për dëmtimin e veshkave, aspirina ka pak tregues për efekte të
padëshirueshme anësore. Mjekët tregojnë se aspirina ka edhe cilësi të
tjera si pakësimin e inflamacionit dhe ul temperaturat e larta, por ajo
është e dobishme në parandalimin e atakeve në zemër dhe të sëmundjeve të
tjera kardiovaskulare.
Dy aspirina në ditë për zbokthin dhe shiatikun
Përdorimi i dy aspirinave në ditë largon
dhimbjet e nervit shiatik. Në vendin tonë, si kurë apo masazh përdoren
pomada të krijuara në mënyra popullore, siç është dhe përzierja e 100
gramëve jodi, 30 gramë vajguri, 4 lugë gjelle vaj ulliri, 30 kokrra
aspirinë dhe rozmarinë, pomadë e cila mund të përdoret gjate 10 ditëve.
Gjithashtu nëse shkrini dy aspirina brenda sasisë së shampos me të cilën
do të lani flokët kjo ju ndihmon për të larguar zbokthin. Specialistët
këshillojnë që kjo lloj maske të përdoret 6 herë në muaj, për pesë muaj
rresht.
Por cilat janë grupmoshat që
duhet të marrin aspirinën, cilat janë efektet e saj të meshkujt dhe
femrat. Më poshtë jepen 12 fakte lidhur me efektet e aspirinës në
kurimin e sëmundjeve të ndryshme që prekin organizmin e njeriut.
1) Largon para-eklampsinë gjatë shtatzënisë
Një studim i publikuar në “The Lancet”
në vitin 2007 tregoi se gratë shtatzëna që merrnin aspirinë apo ndonjë
ilaç tjetër kundër mpiksjes së pllakëzave të gjakut, kishin 10 për qind
më pak rrezik për të zhvilluar çrregullime që përfshinin presionin e
lartë të gjakut apo komplikacione serioze për nënë dhe fetusin. Terapia
me aspirinë gjatë shtatzënisë duhet të bëhet nën vëzhgimin e mjekut
përkatës.
2) Redukton rrezikun e zhvillimin e kancerit
Sipas raporteve dhe zbulimeve mjekësore
të publikuara kohët e fundit, aspirina ndihmon në reduktimin e
zhvillimit të formave të ndryshme të kancerit. Por sigurisht rezultate
të kënaqshme janë arritur në ato raste kur personat e kanë përdorur atë
rregullisht për pesë vjet. E rëndësishme është që konsumimi i saj të
jetë në dozat e rekomanduara nga specialistët.
3) Zvogëlon rastet e kancerit të gjirit te gratë
Studimi publikuar para një muaji në
gazetën e Institutit Kombëtar Kundër Kancerit (National Cancer
Institute), tregoi se femrat të cilat përdornin aspirinën ishin 13 për
qind më pak të rrezikuara për të shfaqur kancer gjiri, krahasuar me
gratë që e mohonin atë.
4) Mban larg kancerin e prostatës
Në çështjet e trajtuara këtë muaj në
gazetën “Cancer”, kërkuesit kanë raportuar se meshkujt të cilët
përdornin rregullisht aspirinën kishin rreth 10 për qind më të ulët
rrezikun e shfaqjes së antigjeneve specifike, përgjegjëse për shfaqjen e
kancerit në prostatë. Kërkuesit sugjeruar se përdorimi i rregullt i
aspirinës do të mund të mbante larg kancerin e prostatës.
5) Ofron mbrojtje nga sëmundja e Alzheimerit
Studimet nuk u përfunduan plotësisht,
por një revistë publikoi këtë vit në gazetën “Neurology” zbulimin se
njerëzit të cilët përdornin aspirinën kishin 13 për qind më pak rrezik
për të zhvilluar sëmundjen e Alzheimerit.
6) Ndihmon në shmangien e artritit
Sëmundjet e muskujve dhe kockave
forcohen me kalimin e moshës. Mund të shfaqen forma të ndryshme të
artritit, osteoporozës, etj. studimet më të fundit kanë treguar se
aspirinë mund të jetë një faktor pozitiv plus në parandalimin e këtyre
problemeve. Edhe pse përfitimi nuk është shumë i lartë dhe i dukshëm,
rezultati pozitiv është ai që ka rëndësi.
7) Parandalon astmën te gratë e moshës së mesme
Një studim i publikuar në gazetën
“Thorax” ka treguar se gratë mbi moshën 45-vjeçare të cilat marrin 100
miligramë aspirinë çdo ditë ishin 10 për qind më pak të rrezikuara për
të shfaqur astmën në dekadën e ardhshme, krahasuar me gratë të cilat
merrnin qetësues. Autorët e studimit vunë re se aspirina mund të
reduktonte simptomat në rreth 10 përqind të personave të diagnostikuar
me astmë.
8) Mbrojnë nga sëmundja e Parkinsonit
Një studim i publikuar në 2007 për
neurologjinë sugjeronte se femrat të cilat konsumojnë aspirinë
rregullisht (rreth 2 ose më shumë në javë për gjatë një muaji në një
periudhë të jetës së tyre) janë rreth 40 për qind më pak të predispozuar
për të zhvilluar sëmundjen e Parkinsonit.
9) Ndihmojnë në reduktimin e atakut kardiak
Personat të cilët përdorin aspirinën
janë më pak të rrezikuar ët vuajnë nga sëmundjet e zemrës dhe të pësojnë
atak kardiak. Rastet e shfaqjes së këtyre sëmundjeve janë më të
shpeshta tek të sëmurët me diabet. Konsumimi i aspirinës do të ndikonte
në reduktimin e këtij rreziku.
10) Nuk ndihmon në disa probleme kardiake
Gjendja e muskujve të zemrës apo
rregullimi i ritmit kardiak nuk përmirësohet nga konsumimi i aspirinës.
Kështu në raste problemesh të kësaj natyre nuk është i këshillueshëm
konsumimi i aspirinës apo abuzimi i dozave të përdorura. Në një
eksperiment të realizuar kohët e fundit 30 përqind e personave të
testuar me probleme kardiake nuk patën përmirësime nga përdorimi i
aspirinës.
11) Shkaktojnë shqetësime në stomak
Personat të cilët marrin aspirinën ose
medikamente si NSAID, shfaqin rrezik të lartë për të pasur probleme
gastrointestinale dhe ulcerë në stomak, sidomos nëse këto medikamente
përdoren me tepri.
12) Është më pak e efektshme për femrat
Një studim i publikuar në gazetën “BMC
Medicine” zbuloi se studimet më të fundit kanë treguar përfitimin e madh
që kanë meshkujt të cilët marrin aspirinën, për të reduktuar rastet e
shfaqjes së atakut të zemrës. Por femrat nuk shfaqnin të njëjtat
përfitime.